De verzamelingen van Paul
Paul wil graag zijn levensverhaal met ons delen. Deze blog vertelt het verhaal van een verzamelaar die moeite heeft om afstand te doen van zijn spullen. Een hartekreet.
Sinds ik me kan herinneren, verzamel ik wel iets. Het maakte me eigenlijk nooit zo veel uit wat. Toen ik een jaar of vijf was, spaarde ik lucifersdoosjes / merken. De afbeeldingen weekte ik los van de doosjes en die plakte ik vervolgens zorgvuldig in plakboeken
Er is volgens mij een duidelijk verschil tussen sparen en verzamelen. Bij de supermarkt, bij de koffie en bij de benzine spaar je zegeltjes, of krijg je spaarzegeltjes. In ruil voor een volle spaarkaart krijg je geld, cadeaus of korting op artikelen. Bij sparen gaat het nooit om het aanleggen van een collectie. Verzamelen gaat in feite altijd om het aanleggen van een collectie verwante artikelen. Een verzamelaar is niet direct uit op persoonlijk gewin, maar haalt zijn voldoening uit zijn collectie.
De verzamelaar
Ik heb ik een tijdlang volgehouden dat ik geen verzamelaar was, maar dat mijn probleem was dat ik niets kon weggooien. Als je ergens er twee van hebt, dan heb je al gauw een verzameling. En dat altijdvraagt om méér! Maar omdat ook andere merkten hoe fanatiek ik spullen verzamelde, heb ik de ik kan niets weggooien smoes niet lang kunnen volhouden. Soms kan je je zwakheden maar beter ruiterlijk toegeven.
Plakboeken
Terug naar de plakboeken met lucifersplaatjes. Onlangs vond ik onverwachts twee volle albums terug. Ze riepen mooie, nostalgische herinneringen bij me op. De albums bevatten originele exemplaren van de wereldtentoonstelling in Brussel. Die was in 1958! Dat album is dus een halve eeuw oud. Het tweede, ongeveer even oude, album zat vol afbeeldingen van toen hypermoderne auto's en motoren. Het zijn inmiddels museumstukken. Een aantal heb ik onlangs gezien in het Louwmanmuseum! Die beide oude albums heb ik natuurlijk niet weggegooid – ik ben immers slecht in weggooien, maar toevallig kwam ik op een reis iemand tegen die ze dolgraag wilde hebben. En ik was blij dat ik er op zo'n goede manier af kon. Zo wil ik mijn verzamelingen gaarne afstaan.
Tijdens mijn lagere schooltijd, ik heb het over de jaren vijftig van de vorige eeuw, was het een rage om de pakjes van sigaretten doormidden te knippen en daarmee te kaarten. Vroeger zaten bijna alle sigaretten verpakt in kartonnen doosjes. Ik weet nog wel een aantal populaire merken: Chief Whip, Croydon, Miss Blanche, Players (die waren zeldzaam en dus gewild), Eden en er waren er nog veel meer. Tegenwoordig zou zo’n rage niet meer kunnen. Sigaretten hebben een onbruikbaar slappe papieren verpakking en bovendien wordt er nu veel minder gerookt dan toen.
De plaatjes-rage
Nog zo'n rage. Bij sommige kauwgoms zaten foto's van voetballers en andere topsporters, al heette dat toen niet zo. Je kauwde je scheel aan de kauwgom, want ik was natuurlijk een fanatieke verzamelaar. Uit die tijd herinner ik mij helden als Faas Wilkes, Cor van der Hart en Abe Lenstra (voetbal), Cor du Buy(tafeltennis) en Klaas Boot (turnen).
Niet alleen bij de kauwgom zaten, de verkoop stimulerende plaatjes, maar ook de al genoemde sigarettenpakjes bevatten afbeeldingen van auto’s en/of vliegtuigen. En al die plaatjes moest je plakken in albums. Van geen enkele van die vaak complete verzamelingen (albums) is helaas iets bewaard gebleven. Jammer, maar we beschouwden ze toen als waardeloos. Ten onrechte waarschijnlijk. Ik denk dat de albums van destijds nu aardig wat zouden opbrengen. Bovendien zijn er waarschijnlijk best wat liefhebbers voor.
Speelgoed spaarde ik als ieder kind ook. Eigenlijk is dat geen sparen. Van leuk speelgoedwil je gewoon steeds meer hebben. Zo zie ik bij mijn kleinzoon steeds meer LEGO verschijnen. Na verloop van een paar jaar had ik een aardige hoeveelheid Schuco bij elkaar gespaard. Schuco is speelgoed van Duitse makelei, waarbij autootjes over een flexibele draad rijden. Met behulp van bruggen, kruispunten en stoplichten en Fallerhuisjes kon een hele stad worden gebouwd. Ik heb er heel veel mee gespeeld, maar in de loop van tientallen jaren is het meeste door talloze verhuizingen verloren gegaan. Opnieuw jammer. Niet alleen heb ik nu een kleinzoon die ermee had kunnen spelen, maar enige tijd geleden was er in het programma Tussen Kunst en Kitsch iemand met wat restanten Schuco en dat bleek nog aardig wat waard te zijn!
School en studie
De echte verzamelaar onderscheidt zich van de gewone spaarder door zijn fanatisme. Hij of zij wil maar één ding:meer, meer, meer! Iedere echte verzamelaar is een rupsje- nooit—genoeg in mensengedaante. Alleen al hierom al ben ik een echte verzamelaar. Ik kom op mijn fanatisme later nog op terug.
Om mijn bierglazenverzameling uit te breiden liep ik rommelmarkten en ruilbeurzen af. De misdaden zijn verjaard dus ik kan het nu wel toegeven: ik heb er in de loop der jaren ook heel wat gejat. Achteraf was dat vaak niet eens nodig geweest; als je ernaar vroeg, kreeg je er meestal wel een.
Ruimte genoeg
Toen mijn vrouw en ik nog in een eengezinshuis woonden, was mijn volumineuze verzameling geen probleem. De bovenste verdieping van ons huis stond vol bierglazen.
Ruimte werd wel een probleem toen ik in 2001 werd getroffen door twee hersenbloedingen als gevolg waarvan ik niet meer kan lopen en we gedwongen waren te verhuizen naar een gelijkvloers en veel kleiner appartement. Niet alleen hadden we veel te veel meubels voor onze nieuwe behuizing, meer dan de helft hebben we verkocht, weggeven en gedumpt, ook mijn bierglazenverzameling moest er aan geloven. Veel glazen heb ik weggegeven en een groot deel is tot mijn verdriet in de glasbak geëindigd.
Dat was heel wat moeilijker dan de simpele mededeling suggereert. U mag van mij aannemen dat het vernietigen van een verzameling waar je aan gehecht bent, emotioneel heel moeilijk is. Waar ik destijds ook toen geen afstand van kon en wilde doen, waren mijn bierpullen: bijna 400 exemplaren. De meeste waren ongeveer 50 jaar oud en er was een aantal collectors items bij. Ongeveer 100 pullen heb ik verkocht aan een vereniging van verzamelaars van bierattributen. Die heeft er veel te weinig voor betaald, daar ben ik van overtuigd. Maar ik was al lang blij dat ik er 100 kwijt was en dat ze terecht waren gekomen bij echte verzamelaars en niet in de glasbak waren beland. Het is ze achteraf van harte gegund! Ik hoop dat ze dat buitenkansje hebben gewaardeerd.
Verzamelen, verzamelen en nog eens verzamelen
Het restant van mijn bierpullenverzameling, dat inmiddels aardig in de weg staat en dus weg moet...
Bierglazen was niet mijn enige verzameling. Ik heb korte tijd ook nog munten verzameld en ik heb vanaf het begin een abonnement genomen op de uitgave van postzegelmapjes: eerst verzorgde de ptt die uitgifte, daarna kpn. Een echte muntenverzameling is het nooit geworden. Daarvoor ontbrak het fanatisme en de kennis. En de postzegelverzameling loopt nog steeds door. Om de paar weken krijg ik sinds 1985 een mapje met nieuwe zegels die ik plichtsgetrouw in een mapjesmap opberg. Zo houd ik mijn verzameling compleet. Ik heb er verder eigenlijk weinig mee. Maar ze staan ook niet in de weg.
Van mijn in de kiem gesmoorde muntenverzameling rest een paar opbergalbums met een paar honderd munten. Ik doe er niets mee en laat ze lekker staan.
Een jaar of twintig/vijfentwintig geleden is er eens een boek over verzamelingen verschenen. Er moet nog ergens een exemplaar liggen. Het boek bevat een overzicht in een aantal uiteenlopende, d.w.z. totaal verschillende verzamelingen, en in de psyche van de verzamelaars. Uit dit boek over gelijkgestemde zielen wat verzamelen betreft, heb ik een aantal conclusies getrokken:
- Het maakt voor de lol in het verzamelen niet uit wat je verzamelt en wat de waarde is van verzamelde objecten. Of je nou de feitelijk waardeloze papiertjes verzamelt waarin men, vroeger, misschien nu nog wel, sinaasappels verpakte, balpennen die je gratis krijgt, of Delftsblauwe vazen, een verzameling wordt pas echt leuk als je er heel veel hebt.
- Bijna iedere verzamelaar heeft in zijn of haar verzamelaarsleven een keer echt mazzel gehad.
- Over het fanatisme van iedere verzamelaar heb ik het al gehad. Dit aspect loopt ook als een rode draad door het verzamelaarsboek.
Nog vóór ik met mijn bierglazenverzameling moest stoppen en had vastgesteld dat munten en postzegels het niet zouden worden, begon ik halverwege de jaren negentig met een nieuwe verzameling: koelkastmagneten. Ik had dat afgekeken van mijn moeder. Haar reisluchtige kleindochters brachten van hun reizen koelkastmagneten mee. Mijn moeder
Aanvankelijk wilde ik uitsluitend magneten verzamelen die ik zelf van mijn reizen had meegenomen. Dat ging goed tot mijn eerder genoemde hersenbloedingen in 2001. Hoewel ik sindsdien, nog behoorlijk wat reizen heb gemaakt, zag dat er aanvankelijk allerminst naar uit. Maar mijn net gestarte verzameling, net als mijn bierglazenverzameling,óók beëindigen, dat wilde ik niet. Dus vroeg ik familie, vrienden en collega’s, die allemaal behoorlijk reislustig zijn, van hun vakantie magneetjes voor me mee te brengen. En dat deden ze! Veel en gul.
Ik had het er zojuist over dat iedere verzamelaar wel eens mazzel heeft en heel voordelig zijn collectie kan uitbreiden. Dat geluk heb ik ook gehad. Al was de aanleiding minder plezierig. Toen mijn moeder in 2009, op 91-jarige leeftijd overleed moest, zoals dat nu eenmaal gaat het huis worden leeg gehaald. Ik kon daar niet bij zijn. En dus heb ik met mijn zus afgesproken, dat zij zich over de magneten zou ontfermen. Ze heeft zich uitstekend van haar taak gekweten en dus maakt sindsdien de collectie van mijn moeder deel uit van mijn verzameling.
Ik had er op een gegeven moment zo veel, dat de losse magneetborden , behalve dat ze al vrij snel vol waren, ook een heel rommelige aanblik gaven. Ik heb toen het rigoureuze besluit genomen de losse magneetborden te vervangen door kamerhoge metalen platen, die anderhalve muur bedekken. Dat is een verstandig besluit gebleken.
Omringd door honderden magneten die op me neerzien en dertig jaar van mijn leven beslaan.
Ik ben nu omringd door honderden magneten die vele lieve mensen voor me hebben meegenomen van hun prachtige reizen naar exotische oorden. Plaatsen waar ik ongetwijfeld nooit zou zijn gekomen, ook als ik niet ziek zou zijn geworden. Zo beschouwd heeft mijn ziekte mijn verzameling koelkastmagneten niet geschaad. Ik denk zelfs in tegendeel! Ik weet zeker dat mijn verzameling nooit zo omvangrijk zou zijn geworden.
Nog één keer over fanatisme. Mijn ambitie is tenminste van ieder land één magneet (liever twee: de hoofdstad en de vlag) te bezitten. Ik heb nu van meer dan honderd landen minstens één magneet. Als ik nu hoor dat iemand van plan is naar een land te gaan dat ik nog niet heb, dan aarzel ik niette vragen of men een magneetje voor mij mee te nemen omdat ik dat land nog niet heb. Het maakt me niet uit of ik iemand goed, nauwelijks of helemaal niet ken. Die vrijpostige houding heeft me al vele unieke exemplaren opgeleverd.
Ik heb daarbij het voordeel dat een magneet klein is, goedkoop en makkelijk mee te nemen. Bovendien zijn magneten in de dertig jaar dat ik ze nu verzamel normale producten (souvenirs) geworden en als gevolg van de toename van het toerisme, misschien zelfs een beetje een rage. Mijn indruk is dat ze in de meest afgelegen te koop zijn. Ik heb daar in mijn collectie mooie voorbeelden van. Ook ben de geen uitzondering meer. Ik ken inmiddels heel wat mensen die magneten verzamelen. "Maar ik heb met 1200 exemplaren de grootste collectie van het land", denk ik ietwat opschepperig. Anderen mogen bewijzen dat ik ongelijk heb.
De aanschaf van mijn kamerhoge magneetborden heeft mijn ruimteprobleem een aantal jaren opgelost, c.q. voor me uit geschoven. Maar nu heb ik weer hetzelfde probleem: ruimtenood. De bierpullen op de foto moeten echt plaatsmaken voor nog meer magneetborden. Ik vind het nog steeds niet leuk, maar het kan niet anders. Ik hoop dat ze in goede handen komen. En wat, als ook die vol zijn? Dat zie ik dan wel weer!
Tot slot
Tenslotte, in het kielzog van mijn magneten is sinds een jaar of tien een nieuwe verzameling ontstaan. Ik neem aan dat de meeste mensen Hard Rock Café wel kennen. Het zijn trendy muziekcafés in de meeste grote steden en toeristische hotspots. Hard Rock Café is vooral bekend van de T-shirts, maar dat is maar een klein deel van hun toeristische merchandising. Ik had op een gegeven moment een paar shotglasses en toen was ik verkocht. Inderdaad, ik wilde er méér hebben en dat is me zowaar gelukt. Het is geen collectie waar ik vaak mee bezig ben, maar de exemplaren die ik heb, bijv. New Orleans, New York, Cairo en de Niagara watervallen herinneren me aan prachtige reizen. Ik koester mijn collectie en heb er vrede mee dat hij nog weinig zal groeien. Geeft niet, de exemplaren die ik heb, geven me veel voldoening!